Adalet Bakanlığı’ndan LGBT Mahpuslara İlişkin Başvurumuza Cevap Var

Mahpus Sayısı                                  Hapishane Sayısı              Hapishaneler

11                                                                          1                             Maltepe

9                                                                            1                             Eskişehir

7                                                                            2                             Antalya L, Metris 2

6                                                                            4                             Alanya L, Ankara 2 L, Bafra T, Kocaeli 2 T

5                                                                            1                             Çorum L

4                                                                            1                             Ankara 1 L

3                                                                            1                             Kocaeli 1 T

2                                                                            2                             Adana E, Buca

1                                                                            5                             Afyonk. E, Burdur E, Nevşehir E, Sivas E, Tokat T

Maltepe ve Eskişehir dışarıda bakıldığında LGBT mahpuslar her hapishanede ortalama 3 kişi olarak tutulmaktadır. 5 LGBT mahpus tamamen tektir. Bu rakamlar LGBT mahpusların büyük bir çoğunluğunun tecrit edildiğinin ifadesidir..

4- Adalet Bakanlığı’nın ifadelerine göre girişte LGBT olduğunu belirten mahpuslar “durumlarını belirtir sağlık kurulu raporu aldırılarak aynı durumda olan hükümlü ve tutuklular ile birlikte, konumlarına uygun koğuşlarda barındırılmaktadır”. Burada üzerinde durulması gereken konuyu, “durumlarını belirtir sağlık kurulu raporu aldırılması” oluşturmaktadır. LGBT olduğunu beyan eden mahpuslara sağlık kurulu raporu aldırılması şart koşulmakta ve bu nedenle bu mahpuslar insanlık onuruyla bağdaşmayacak muayenelerle karşılaşabilmektedirler.

5- Bakanlık, LGBT’ler  “ortak kullanım alanı ve sosyal faaliyetlere çıkartılırken diğer hükümlü ve tutuklular ile bir araya gelmeyecek şekilde planlama” yapılır demekte ve eklemektedir “mevzuat hükümleri ve kurumun imkanları da göz önünde bulundurularak”. Hapishanelerde ortak kullanım alanlarının sınırlı olduğu bilinmektedir. Bu sınırlılık içerisinde planlama yapılırken hapishanelerde sayıları az olan LGBT mahpusların göz ardı edildiğine dair örnekler bilinmektedir. Bu konuda bir yazıya daha önce bloğumuzda yer vermiştik. 

6- Bakanlığın verdiği cevaptan anlıyoruz ki “LGBT durumunda bulunan hükümlü ve tutuklular için özel tip ceza infaz kurumunun yapılması planlanmaktadır.” LGBT mahpuslar için tek bir hapishanenin yapılması ve 79 LGBT mahpusun burada toplanması olumsuz sonuçlara da yol açabilecektir. Türkiye’nin bir çok hapishanesinde ailesiyle ya da kendi sosyal çevresiyle aynı ilde tutulmakta olan insanlar hapishanenin yapılacağı bir mekana toplanacaktır. Bu durum LGBT mahpusların kendi sosyal yaşam ortamlarından koparılması anlamına gelecektir. Bunun yanısıra burada tutulmakta olan insanların damgalanma durumu daha da boyutlanacaktır.

7- Bakanlığın verdiği cevaba göre LGBT mahpusların 8’i tutuklu 71’i hükümlüdür yani yaklaşık 9’da 1’i tutukludur. Türkiye’deki tüm mahpusların (17 Temmuz 2013 tarihi itibariyle) ise 26.809’u tutuklu 105.419’u hükümlüdür. Bu ise yaklaşık 4’de 1’i eder. Elde LGBT mahpusların dava sürelerine ilişkin veri olmasa dahi bu rakamlara bakıldığında LGBT’ler için dava süreçlerinin daha hızlı işlediği söylenebilir. Bu daha hızlı işleme sürecinin bir olumluluk olmaktan öte damgalanmadan kaynaklı bir olumsuzluk olduğu irdelenebilecek bir iddia olarak ele alınabilir.

8- Bilgi edinme çerçevesinde sorulan soruların bir kısmı cevaplanmamıştır.

Yukarıdaki 8 tespit, Adalet Bakanlığı’nın cevapları üzerinden yapılabilecek ilk tespitlerdir. Hapishanelerin birer kapalı kutu olması durumu LGBT mahpuslar söz konusu olduğunda daha da kapalılık arzetmektedir. Bu konunun gündeme getirilmesi, izlenmesi, sorunların tespit edilmesi ve çözüm önerilerinin oluşturulup bu önerilerin insan hakları kapsamında devletten talep edilmesi önemlidir.

Aşağıda bilgi edinme hakkı çerçevesinde yapılan başvurunun sorularını ve gelen cevapları okuyucularımızla paylaşıyoruz:

Bilgi Edinme Hakkı Çerçevesinde Yapılan Başvurudaki Sorular:

Türkiye’deki ceza ve tutukevlerinde sadece heteroseksüel bireyler bulunmamaktadır. Türkiye’nin yasal mevzuatında tanınmasalar da geleneksel “kadın” ve “erkek” normlarının dışında kalan ve LGBT olarak da bilinen lezbiyen, gay, biseksüel ve trans bireyler de hapishanelerde tutulabilmektedir.
Lezbiyen terimi, kendi cinsine yönelik cinsel yönelim taşıyan kadınlar için kullanılmaktadır.
Gay terimi, kendi cinsine yönelik cinsel yönelim taşıyan bütün kişileri kapsamakta ancak genellikle erkekleri kastetmek için kullanılmaktadır.
Biseksüel terimi, hem kendi cinsinden hem de karşı cinsten bireylere karşı çekim ve cinsel ilgi duyan bireyler için kullanılmaktadır.
Trans terimi, farklı cinsiyet kimlikleri ve/veya cinsiyet ifadelerini kapsayacak şekilde kullanılmaktadır. Bu kapsamda, “travesti”, “transeksüel”, “transgender”, “cross-dresser” ve geleneksel “kadın” ve “erkek” normlarının dışında kalan diğer tanımları kapsayacak bir çatı sözcüğü olarak kullanılmaktadır.
Cinsiyet kimliği ve cinsel yönelimi nedeniyle, sadece kendileri olmaktan kaynaklı olarak bu insanların hapishanelerde kendilerine özgü sorunları, sıkıntıları, ihtiyaçları olabilmektedir. Bu ihtiyaç ve sorunların ortaya çıkarılabilmesi, çözüme kavuşturulabilmesi öncelikle elde ilgili verilerin olabilmesiyle mümkündür. Bu nedenle:
1- Türkiye’deki ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde hapishanelerinde geleneksel “kadın” ve “erkek” normlarının dışında kalan ve LGBT olarak bilinen kaç tutuklu, kaç hükümlü bulunmaktadır?
2- Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinden hangilerinde (il, ilçe ve kurum adıyla belirtilmek suretiyle bilgi istenmektedir) kaç tane LGBT tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır?
3- LGBT tutuklu ve hükümlülerin kaçı hangi yasayı/yasaları ihlalden hapishanede tutulmaktadır?
4- Tutukevlerine ve ceza infaz kurumlarına girişleri sırasında geleneksel “kadın” ve “erkek” normlarının dışında cinsel kimlikleri veya cinsel yönelimleri olduğunu söyleyen kişiler ceza ve tutukevlerinde nerelerde, hangi koşullarda tutulmaktadır?
5- Türkiye’deki ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin hangilerinde (il, ilçe ve kurum adıyla belirtilmek suretiyle bilgi istenmektedir) LGBT bireyler için ayrı koğuşlar bulunmaktadır? Ayrı koğuşların bulunmadığı ceza infaz kurumlarında ve tutukevlerinde kalan LGBT bireyler nerelerde, hangi koşullarda tutulmaktadır? Bu mahpuslardan kendi isteğiyle diğer mahpuslardan ayrı tutulanlar var mıdır? Kendi isteği dışında ayrı tutulan kaç LGBT mahpus vardır?
6- Türkiye’deki ceza ve tutukevlerinde LGBT bireylere, onların ihtiyaçlarına yönelik özel bir düzenleme yapılmakta mıdır? Yapılmaktaysa bunlar nelerdir?
7- LGBT mahpusların hormon tedavisi gibi özel sağlık hizmeti ihtiyaçları bulunabilmektedir. Bu hizmet ve ihtiyaçları karşılanmakta mıdır? Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde hormon tedavisi talebinde bulunan mahpus var mıdır? Bu talepleri karşılanmış mıdır?
Ayrıca LGBT mahpusların ağda, permatik gibi özel ihtiyaçları bulunmaktadır. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin kantinlerinde bu ihtiyaçlar satışa sunulmakta mıdır? Maddi imkanı olmayan mahpusların bu ihtiyaçları karşılanmakta mıdır?
8- LGBT mahpuslar, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde mahpuslara yönelik ortak kullanım alanı, spor salonu, kütüphane gibi hizmet ve tesislerden yararlandırılabilmekte midir? Bu hizmet ve tesislerden yararlanırken diğer mahpuslarla bir araya getirilmekte midir?
9- Türkiye’deki ceza ve tutukevlerinde LGBT mahpusların sorunlarına ve durumlarına yönelik bir çalışma yürütülmüş müdür ve hala yürütülmekte olan bir çalışma var mıdır?

Adalet Bakanlığı’ndan Gelen Cevap